Vera poesìa cola dla turinèisa Anita Giràudi, ch’a l’é laureasse an lenghe e literature moderne a l’Università ‘d Toronto, an Canadà, pais andova ch’a viv.
Ij sò vers a son foravìa, autèntich: darmagi ch’a son pòchi. A trato d’argoment che mai gnun ëscritor ëd nòsta lenga a l’ha afrontà: ij sò test – com a dis G. Clivio) a l’han na verva e në slans ch’a ampression-o.
A l’han ciamala la poetëssa dla sombrura. A l’é la poetëssa la pì original e anteressanta ‘d tuta la literatura piemontèisa. A fà vnì veuja ‘d lesla torna, dë scotela fin-a an fond për capila mej. Diferenta da j’àutre vos ch’a canto a la lus dël sol le ròbe còtie, chila as meuja ant la sombrura, ant la mòrt, ant l’amor magonà e sufert ch’a l’ha s-ciancala andrinta.
Soe paròle geilà e bujente ansema a-j dëscoercio la testa e gnun feu a peul scaudela: soa poesìa a l’ha la vos dël ringret, nen ëd la disperassion. Vos përfonda, anciarmanta, ch’a toca ‘l cheur andova ch’a sagna për amor.
Ij sò tema, ij sò pontej, a son l’amor e la mòrt, coj dij pì vajant ëscritor ëd tuti ij temp – a l’é pro lese torna Leopardi, opurament fé atension a Gosan quand ch’a dis che l’amor e la mòrt a son le doe ròbe pì bele, sensa dësmentié Pavese ch’a scriv: “It ses la tèra e la mòrt, la mòrt a vnirà e a l’avrà ij tò euj”.
Bin, d’amor e ‘d mòrt a parla la Giràudi: la vita, për chila, a l’é tuta lì.
Anita Giràudi a l’é nassùa a Càire. Fin da soa pì giovo età a viv a Toronto (Ontario), andova a l’é dotorasse, dël 1969, a la University of Toronto an Lenghe e Literature Moderne. A l’università a l’ha conossù Gianrens Clivio, ch’a l’ha ancaminala an sla stra dij misteri dël piemontèis ëscrit. A l’é stàita ‘dcò n’ani a Paris e peui a Turin, dal 1971 a l”81. A Toronto a l’é ancheuj tradutris e antèrpret al Workplace Safety and Insurance Board.
Soa produssion poética – nen bondosa – a conòss n’ùnica edission an volum, la plachëtta Lilit – 22 Poesìe piemontèise (1971-1994), dël 2003.
Anita Giraudi an broa al temp
Na plachëtta ‘d poesìa satìa e profonda da na piemontèisa ch’a viv an Canadà
I l’oma già avù ocasion ëd dì che fin-a al Neuvsent, con Carlottina Rocco ch’a fasìa part ëd cola covà dë scritor ch’a son riunisse antorn a Pinin Pacòt ant la Companìa dij Brandé, la stòria dla leteratura an lenga piemontèisa a registra gnun nòm feminin. Dal 1927 ai nòsti dì për boneur le ròbe a son motobin cambià, e vàire a son le poetësse ch’a val la pen-a d’arcordé. Tuti i conossoma l’euvra ‘d Bianca Dorato, la pi avosà, cola ch’a l’ha portà la poesìa an piemontèis a ‘d valor ch’a van motobin dëdlà dij finagi regionaj.
A giutene a buté an vista la poesìa «da la part ëd chila» a riva frësca dë stampa na plachëtta ‘d «La Slòira» d’Ivreja ch’a në smon un bochèt ëd 22 poesìe, dal 1971 al 1994, d’Anita Giraudi gropà da un tìtol motobin anciarmant, «Lilit», nòm dla prima fomna d’Adam scond la tradission ebràica (achit e tradussion an italian ëd Dario Pasé, ilustrassion ëd Luisa Accattino, pp. 63).
Anita Giraudi a l’é nassùa an Piemont, ma ancheuj a fà part ëd cola granda famija ‘d piemontèis ch’a pòrto àut ël nòm ëd nòsta tèra ant ël mond: a viv a Toronto an Canadà; ambelelì a l’era dotorasse dël 1969 an Lenghe e Literature Moderne e a l’avìa avù ocasion d’ancontré ‘l professor Gianrenzo Clivio ch’a l’ha ancaminala an sla stra «dij misteri dël piemontèis ëscrit».
A Turin, doa a l’ha travajà, pròpi a l’anviarura, a la Ca dë Studi Piemontèis ant lë ‘71-‘72 e peui an Fiat coma tradutris, a torna minca tant për nen perde le rèis dij sò Ce.
Cola d’Anita Giraudi a l’é na poesìa satìa e profonda, un viage ant j’anchërne pì segrete dël cheur dël vive.
«It vade, ti, sla sabia ancora càuda/ dl’ùltim arcòrd dël sol,/ ti, la minuta fërma che a divid/ ël passa da l’avnì […] Sospèis, sla broa dël temp/ co’l pom an man ancor nen mordù,/ tra vita e vita, it sas, sensa savèj,/ che ‘n De at marcia avzin.// […] e dnans a la toa ànima stupìa/ a s’anginoja l’Univers…».
Na poesìa àuta e bela, un cadò pressios ch’an riva da na piemontèisa ch’a viv dëdlà dël baciass dl’Ocean.
Albina Malerba [a.m.]
ToSette 26.09.2003