Carolin-a ‘d Savòja
(Turin 1764 – Dresda 1782)
A la fijëtta a-j piasìa sté a Turin, andova che la gent a j’ero tant afessionà a chila, ma le sircostanse a l’avìo amponuje d’andé sposa al prinsi eletor ëd Sassònia Anton Clemens, ch’a duvìa peui ëvnì rè ‘d Sassònia. La prinsëssa, ch’a l’avìa mach disset agn, a l’era nen d’acòrde ‘d chité ‘l Piemont, ma dë stracheur a l’avìa dovù sogetesse a la rason d’ëstat.
Ël mariage për procura a l’era selebrasse al castel ëd Moncalé ai 29 dë stèmber dël 1781. La matin dòp la famija real a l’avìa defilà arlongh le contrà ‘d Turin, dcò për contenté la gent ch’a vorìo vëdde ancor na vira soa cara prinsëssa ch’as n’andasìa via. Ël rè e l’argin-a, con ël prinsi e la prinsëssa ‘d Piemont, a l’avìo peui vorsula compagné fin-a Vërsej; da lì, dòp j’ùltim salut, ël cortege ch’a compagnava “la bela Carolin” a l’avìa seguità për Dresda.
Sò sogiorn alman a dovìa nen duré vàire: a l’era pen-a passaje n’ann ch’a l’é vnùita malavia dle vairòle e an gnanca quìndes di a l’é andàita a la tomba, ai 28 dë dzèmber dël 1782. A smija che, malgré tùit j’ësfòrs ëd la cort ëd Sassònia, la prinsëssa a fussa sempe malinconiosa e ch’a patièissa ‘l mal dël Pais ëd Piemont.
L’anònim torototela a dëv avèj componù la canson giusta apress la neuva dla fin ëd Carolin-a, arcordand sò cortege për Turin ëd l’ann andarera, sò viage fin-a Vërsej con soa cugnà Clotilde, j’adieu a soa famija e soa ideja che giumai a j’avrìa torna vëduje tùit mach an Paradis. Na balada arnosa ch’a l’é rivà fin-a ai nòstri di e che, com a l’ha scrivù Costantino Nigra (ch’a l’ha publicala ‘l prim dël 1862) «fa fede della bontà di cuore e del sentimento di antica lealtà del popolo piemontese».
.
LA BELA CAROLIN
La bela Carolin la veulo maridé,
lo duca dë Sassònia a-j veulo fé sposé.
– Òh s’a me bin pì car un pòver paisan
che ‘l duca dë Sassònia ch’a l’é tan lontan.
– Un pòver paisan l’é pa dël vòst onor,
lo duca dë Sassònia ch’a l’é ‘n gran signor.
– Òh s’a me bin pì car un cavajer dla cort
che ‘l duca dë Sassònia ch’a l’é ‘n gran signor.
– Un cavajer dla cort l’é pa dël vòst onor,
lo duca dë Sassònia ch’a l’é ‘n gran signor.
– Da già ch’a l’é così, da già ch’a l’é destin,
faroma la girada tut antorn ‘d Turin.
– Bondì, mè car papà, bondì cara maman,
che mi vad an Sassònia ch’a l’é tan lontan.
– Cara la mia cugnà, përché na piori tan?
Mi son venùa da ‘n Fransa ch’a l’é tan lontan.
– Cara la mia cugnà voi sì venùa a Turin
a casa dij Savòja ch’a l’é ‘n bel giardin!
Cara la mia cugnà, tocheme ‘n pò la man,
cola ch’iv arcomand s’a l’é la mia maman.
Quand a n’in son rivà sël pont dë là ‘d Vërsej,
na fà la dispartìa con ij sò fratej.
– Fratej dij mè fratej, tocheme ‘n pò la man,
che mi vad an Sassònia ch’a l’é tan lontan.
Tocheme ‘n pò la man, amis, mè car amis
l’é con la fior dël liri arvëdse an Paradis.
Lession ëd la Colin-a ‘d Turin
.
La pì neuva version ëd «La bela Carolin» eseguìa dai Detaran dël 2013 ▼