(1923-1989)
Tavio Còsio: Òm-foalé
[…]
Anlià ansema an Tavio Còsio, l’òm e l’artista a son na còsa sola, sensa antëmnure, sensa s-cianch tra la fasson ëd vive e l’euvra. A-i é nen da fé tanta stra: për chi ch’a l’ha conossù Tavio, intré ant soe conte e ant soe poesìe, un tut ùnich ëd blëssa e ‘d richëssa formal e ‘d richëssa interior (na grassia che a chiel a l’é stàita dàita tante vòte), a l’é coma ch’a j’era intré ant soa ca, e esse soagnà da cola amicissia càuda e dlicà; sempe generosa, sempe pien-a ‘d grinor për j’àutri.
Ant soa ca, ora i introma pì nen.
Ma ant l’anfinì ‘d soa ànima, a son nòsti ij camp e ij pra ‘d Vilafalet, l’amor ëd cola tèra mai dësmentià, mai arnegà, bele quand che la vita a l’avìa portalo an d’àutre leuve.
A son nòsti ij senté dla montagna dël Mel, cole borgià che a ten-o bòta dnans a la mòrt, cola lenga d’òch ësclinta e dossa che chiel a l’avìa fàita soa, parèj dël piemontèis ëd Vila, intranda ancreus, da fieul, an cola coltura montagnin-a ‘nté che a l’é mai stàit forësté.
Përché ‘dcò sòn a venta dì ‘d Tavio Còsio: tut sò temp miraco, j’agn masnà passà ant la vita rudia dla campagna, l’esili dël colegi, le tribulassion ëd la guèra, a l’avìo portalo a fesse sempe amis dij déboj e dij meprisà, e a l’avìo falo bon a capì la soferensa e a susné la giustissia, sensa mai fesse bailé nì da ruse ‘d part, nì da ‘ngarboj polìtich.
Tavio Còsio a l’é stàit chiel e basta: në scritor fiamengh an piemontèis e an lenga d’òch, e n’òm giust. Nen òm ëd finagi ─ paròla che a divid ─ ma òm-foalé, ‘nté che a l’han brandà ‘nt na fiara splendrienta doe lenghe seure parlà con l’istess amor.
Parèj, sporzoma ancora nòste man e nòst cheur a col feu: a l’é sempe anvisch.
Bianca Dorato
Val Pélis | Magg-Giugn 1990
►«Arcordé Tavio, con la gòj ëd col moment» | Bianca Dorato an sël Musicalbrandé
.
Outoun
Tavio Còsio
‘Na fréu cartano d’arbre sus la colo;
arbandounà a ‘na peno senço pieio
lou cel navìso ‘nca i coucarde d’aire
penjùe da i roundoun a lou chouquìe,
dran de partir;
enté l’aigo dar bial
tramblo l’arfles di nì vuit e desfach
di merlo e di chardlin,
malproun d’outoun, de tout ço que vaj ‘n menc.
Ma i fremme a la lavouire,
boucont que lou soulei tourne a la couche
dar Visou a lou Biroun, se fon courage:
“Dui mès, bou’cò ‘pré i journ s’eslounjen mai”.
Otogn
tradussion an piemontèis ëd Bianca Dorato
Na frev quartan-a d’arbo sle costere;
chità a ‘n magon sensa pieuva
ël cel anco’ a s’avisa dle cocarde d’aria
pendùe dai rondon al cioché
anans ëd parte;
drinta a l’eva dël bial
a tërmola ‘l riftess dij ni veuid e dësfàit
dij merlo e dij cardlin,
malpron d’otogn, ëd tut lòn che a degola.
Ma le fomne al lavàu,
vardand che ‘l sol a torna a cogesse
dal Viso vers ël Biron, as fan corage:
“Doi mèis, e tòst ij di a torno slonghesse”.
► L’ombra