Ij Bogianen
1747. Pian dl’Assieta. La matin dël 19 Luj
Arrigo Frusta
Ël magior-brigadié Cont ëd San Bastian a sàuta ansima a la gran masera, tira su, ant la neuit, tut arlongh dël pian ëd l’Assieta, e a dis: «Messieurs les grenadiers dël Rè, guardie dël Casal, guardie dël Forgiatz, ij Fransèis ─ i-j sente? ─ a bato già la charge. Ciamé nen vàire ch’a son: a son tanti, des vòlte pì che noi. E a l’han quatòrdes pess ëd canon. E a vniran ─ iv lo dijo mi ─ a ondà sempre pì s-ciasse, pì rabiose.
Ma noi an ciamo Ij bogianen. E l’órdin a l’é sempre col; sté ferm e risparmié le cartatoce».
Ël magior-brigadié Cont ed San Bastian, drit su la masera dël pian ëd l’Assieta, a séguita a dì: «Messieurs les grenadiers dël Rè, guardie dël Casal, guardie dël Forgiatz, tnì bin a ment lò ch’iv dijo: le cartatoce ch’i l’eve, a son l’ùltime; ma, finìe, av resto ancora le bajonëtte, le cròsse dij fusij e ij ròch e le pere e j’onge. Veteran dla Vràita, dl’Argentera, dl’Orm, scoté lò ch’iv dijo: Se ij Fransèis a passo, se ‘l Gran Serin a casca, ël Piemont a l’é fotù».
E ij Fransèis a rivo: quarantamila contra setmila. Pìfer e tamborn a-j dan drinta ‘d pì ch’a peulo. Quatòrdes pess ëd canon a sparo a tut andé. E la colòna dël general Arnaud as fà sota.
A riva a sent méter: e ij nòstri cito.
A riva a sinquanta: e ij nòstri gnente.
A tranta a pija ël dëstans: Urrah! Urrah!
Ël magior-brigadié Cont ëd San Bastian, drit ansima a la masera a comanda: «Feu!».
Prim assàut: finìe le munission.
Scond assàut: bajonëtte e cròsse dij fusij.
Ters assàut: ròch, pere, lastron.
Quart assàut a la disperà: general cavajer Bellisle e general Arnaud a la testa ‘d quatsent ufissiaj: ij nòstri a l’han pì nen né fusij, né bajonëtte, né ròch… a-j resta mach pì j’onge e ij dent. Anlora, mòrt për mòrt, a sàuto adòss ai nemis, mòrt për mòrt.
E ant la mòrt a treuvo la vitòria.
* * *
E la canson dl’Assieta a dis parèj:
Quatre-cents officiers
gourmands de notre Assiette
pour en avoir pris trop
sont morts sur le carreau.
Souvenez-vous, Français,
souvenez-vous sans cesse
du goût de notre Assiette.
Antratant a Nàpoli ij… fratelli d’Italia as pijo alegrament ij pé ‘nt ël cul dai caballeros ëd Flip quint e ‘d Carlo ters: – Grazia vostra, eccellenza! E a spòrzo l’àutra ciapa.
