Montagne ch’a canto, argin-e dla memòria, ch’a fan ëvnì veuja ‘d pogé la testa sle pere për deurme con ij ròch; vér tòch ëd nòstra tèra.
Cantada dle mare montagne
Luis Olivé
A-i é ‘d giornà che le montagne a canto.
Sia che ‘l vent a bruissa 1 tra ij sapéj,
sia che l’aria a bësbija ‘d bësbij d’osej,
ëd ventaj musicaj a smija ch’a svanto.
Son ëd misure larghe come ‘l vòle
d’un’àquila 2 real dzora ij giassé;
son ij frisson ‘d na boca da basé:
a inglèt,3 tra ij làver, në s-cianchèt ëd fròle.
Son còro ‘d ciòche ‘d vache montagnin-e
ch’a son-o ij carilion dle sèire alpin-e;
e, a l’alba, as fan d’obade birichin-e,
an cirlimirlifërte,4 pra e boschin-e.
E le neuit? Quand che tuti, bestie e fior,
seugno con feuje d’ombra an sle parpèile,
dìj ëd cristal carësso ij ragg dle stèile:
e ‘l cel l’é tut na sinfonìa d’amor…
A l’é che le montagne a l’han un cheur
ch’a bat parèj dël cheur dle creature.
J’ale dle gòj, le grinfe dle sventure,
lo visco ‘d sol, lo fan sagné ‘d maleur.
Chi l’ha dit ch’a l’é mach un cheur ëd pera
dur a l’amor e sord a l’armonìa?
La montagna a l’ha ‘l cheur doss d’un’avija
ch’a dindan-a an s’na fior a primavera.
E, d’istà, l’é pì ross dl’euj dël farchet.
E, d’otonn, l’é un maron coacià ‘nt sò pnis.5
E, d’invern, a l’é un liri ‘d paradis
drinta un mar ondolà ‘d fiòche ‘d giajet.
Mi, solitare, sempre mai ch’it senta,
cheur dle montagne, aranda a mè cit cheur,
scoto filtré ant mè sangh n’onda ‘d boneur
e la mia vista as fà ciàira e nossenta.
Ciàira e nossenta come quand che j’era
un cherubin danà, sbatù ‘nt cost mond
a prediché ‘l Vangel dij vagabond:
s-ciairand, sle sime, ‘d bianch autar ëd pera.
Coj autar dl’Aventura antornià ‘d lanse
che ‘l fiolin sensa amor e sensa ca
andasìa sërcand për tute stra
con gole ‘d luv an cò ‘d soe lontananse.
Orisont sensa fin dij sò miragi!
Gùlie ‘d moschee d’òr e ‘d palme al vent.
Caviere d’ambra, tra ij rifless d’argent
d’un’élica, an sle sabie dij sò viagi.
Vòstr oceàn ëd nìvole a-j dasìa,
montagne, un’ala nèira a sò mantel;
gorgh ëd tempesta e vele d’arch-an-cel
al galeon corsar ‘d soa fantasìa.
E vòstre vos a-j cadansavo ij pass
e a-j disìo la gòj d’andé cantand:
d’andé cantand e ‘d ritorné an piorand,
con sò fagòt dë strass, tra ij vòstri brass.
Che ‘d basin d’eve frësche, ij vòst confòrt!
Che ‘d cussin d’erbe ‘d menta, ij vòst përdon!
Tant ch’andèissa o tornèissa, una canson
ëd sàiva ‘d pin për meisiné ij sò tòrt.
Fin-a ant ij vòst rimpròcc i era la vos
(dl’assul 6 ch’arbomba ant una rol ferìa)
‘d na mare drùa che sò cit gram lo crija:
ma as ten la front, quase a fé ‘l sign dla cros.
E, anginojà dapé ‘d vòstre rochere,
chiel as sentìa vnì l’ànima pì bela
d’una stissa ‘d rosà ‘nt na gensianela,
e, an sen, fërfojé un ni ‘d piume legere…
Adess l’é un òm che, antorn, guarda 7 le tombe
dle soe fòle ilusion mòrte e sotrà.
La lingera ‘d na vòlta a l’ha soa ca.
Ma, tombe o ca, për mòrt o viv, son tombe.
Mach voi, montagne, i-j regne ant la memòria.
E, mincatant, i-j argale ij vòstri autar
ëd pera, ij vòstri bòsch, ij vòstri mar
ëd giassa. I-j torne dnans con vòst reu 8 ‘d glòria.
E i-j bute ancor l’anvìa drinta le ven-e
‘d posé la testa, pian, sui vòst ginoj:
parèj dij cit ëd gnun ch’as sento soj
e a pasio ant un seugn verd tute soe pen-e…
* * *
Òh montagne, òh montagne ‘d mè Pais,
che ‘d mùsiche ‘d ricòrd im cante mai!
Sia che tra ij dent vë scuma la rabiosa, 9
sia ch’i sospire n’ariëtta amorosa:
parèj ëd mare chin-e sël travaj
voi cante ij mè sangiut e ij mè soris.
Mare ‘d mia gent, montagne ‘d mè Pais.
Monserà dël Borgh San Dalmass, 1953
Ij Brandé, n. 168, 1.9.1953
1 Bruì: ciusioné.
2 Àquila: òja, agia, ègla.
3 A inglèt: dë sbies.
4 An cirlimirlifërte: an cirlimirli, tapà da bin.
5 Pnis: riss.
6 assul: piolet.
7 guarda: a varda.
8 reu: auréola.
9 rabiosa: tormenta.