César ëd Salusse dij cont ëd Munisì a l’era nassù a Turin ai 14 ëd giugn dël 1778, fieul dël general d’artijarìa Àngel Giusep, che ansema a Lagrange a l’avìa daje vita a la Real Academia dle Siense ‘d Turin. Soa seure a l’é la poetëssa Diodata.
Òm ëd litra, bibliòfil, laureà an giurisprudensa, a l’é stàit diretor ëd la Real Academia Militar ëd Turin e pressident dla Real Deputassion a j’ëstudi d’ëstòria patria (1837-47), anté ch’a l’ha soagnà l’edission dij Monumenta historiae patriae. Rè Carlo Flis a l’avìa nominalo (1830) precetor dij fieuj ëd Carl Albert, ël Duca ‘d Genoa Ferdinand Maria e Vitòrio Emanuele.
Autor ëd vers an italian dont pì gnun as n’arcòrda, a mérita ‘d parësse ant la stòria literaria piemontèisa për soe Poesìe Militar – ignorà fin-a al 1959 – andova ch’a beuj na sincera, austera, càuda, fidela e dcò poética grinor al Piemont e a sò rè (C.Brero).
César ëd Salusse a l’é mòrt a Munisì ai 6 d’otóber dël 1853.
Canson Piemontèisa
Improvisà dal Cavajer Cesare Saluss visitand ël famos
Còl dl’Assieta con Soa Altëssa Real Sor Duca ‘d Génova
César ëd Salusse
Cost a l’é col Còl dl’Assieta
col famos trinceramenr
ch’a l’é vnù dé la disdeta
al fransèis impertinent.
A son coste cole ròche
nominà tant ant Piemont,
ch’a l’han fàit soné le ciòche
për tant temp al dlà dij mont.
sì, l’é stàita labalada…
sì, Belil, con sò drapò,
a l’ha fàit la rubatada
ch’a strunìa fin dlà dël Pò.
San Bastian… ti it ere sì…
Bricheras, ti, là sla sima…
I seu nen, për dì così,
Chi dëvrìa nominé prima.
Sì, le Guardie… lì Casal…
là ij Barbet… tuti d’acòrdi,
a fasìo rolé ant la val
coj ch’a vnìo mangé nòst òrdi.
Piemontèis, ch’i seve ancora
tant amant dël vòst Sovran,
ralegreve, ecco l’é l’ora
ch’i tomoma a mné le man.
Lo sentive ch’a rimbomba,
lo sentive col canon?
J’inimis trovran soa tomba
se a s’avzin-o a sti canton.
A l’é sì, su ste montagne,
a l’é sì ch’i soma fòrt,
son là giù cole campagne
che ingrassoma dij sò mòrt.
Presto, presto an batarìa,
canonié, comensé voi,
comensé la sinfonìa,
sté sicur, saré nen soj.
Bërsalier, arivé prest,
fé soné vòstre cornëtte,
fusilié, voi vnì fé ‘l rest,
fé partì vòstre s-ciopëtte.
E voi dess… voi Granatié,
voi ch’i seve a nòstra testa,
coj balin ch’i fé fioché
a son giust com la tempesta.
J’inimis, giù për coj ròch
rubatand sin ant le pian-e
andaran an tanti tòch,
as rompran com tante san-e.
Cavalié… voi, sté andaré,
sì a va mach la fantarìa,
a-i venrà peu ij cavalié
quand l’assion sarà finìa.
E ij cavaj arivand dòp
sui Fransèis ch’a torno an Fransa
caricandje al gran galòp
a-j faran balé la dansa.
Piemontèis, su feve ‘d cheur,
i cantroma noi vitòria,
a l’é gòf col òm ch’a meur
sensa vive për la glòria.
Piemontèis… tnive d’an bon,
dal Chison sin a la Ròja
i é gnun ‘d noi ch’a sia nen bon
seguitand la Cros ‘d Savòja.