A l’é staita un-a dle consolassion ëd Nino Còsta cola d’avèj dëscuvert, an Barnaba Pecco, un poeta. E a l’avìa rason ëd dilo. Ma forse a sarìa pi giust dì che Barnaba Pecco, ancontrand Nino Còsta, a l’avìa dëscuvert soa poesia.
Fin-a a cola seira dël 1939, che ant na ca d’amis, a l’ha podù conòsse e sente ‘l poeta ‘d «Fruta Madura», a l’avìa mach scrivù quaicòs an italian. Da col moment, Pecco a l’ha capì che soa stra a I’era n’àutra, e che ‘l linguagi ‘d soa poesìa a podìa mach esse col piemonteis che ij vej ëd soa famija, ‘d proveniensa canavzan-a, a l’avìo sempre parlà.
Ëd col temp-là a son soe prime poesìe piemonteise. Nà, coma poeta, sota ‘l sign ëd Nino Còsta, soe poesìe a risento për fòrsa dl’influensa dël maestro. Ma se travers a costa prima rivelassion ëd Nino Còsta, la poesìa ‘d Pecco a surtìa ancora nen da na certa provincialità ambiental, as liberava però ‘d colp dal pèis ëd la dialetalità tradissional, con ij sò clichés e soa retòrica.
E a podìa ormai avzinesse a cola che a dovrà esse soa espression pi përsonal e original. La nostalgia dël passà – ‘l mal dël passà – a l’é pi nen un tema un pò convensional ëd composission, ma a dventa la manifestassion ëd n’esperiensa spiritual, vivùa così profondament da esse traversà da un frisson che i dirìa quasi religios. Ma la poesìa ‘d Pecco a l’é nen tuta lì, combin che da cost mal dël passà as dësvlupa e a pija forma soa poesìa pi vera. L’originaria nostalgìa, sentiment, an fond, ëd na decadenta passività pessimista, a dventa an chiel sentiment ativ e umanament otimista, rich dë speransa e ‘d consolassion, ant la cossiensa – travers al passà, che ant ël present a viv, për prolunghesse ant l’avnì – dla continuità dla vita, ant la trasmission dël sangh ant la famija da na generassion a l’àutra. Costa a l’é la novità poética ‘d Pecco, nen ant ël sens d’originalità inédita, ma ‘d conquista dla cossiensa moral, prima ancora che ‘d poesìa. E cost sentiment a l’é coma l’assal, che a-j gira antorn soa poesìa, slargandse e aussandse fin-a a la pura autëssa religiosa dij tre sonet d’«Obada», an dova che la contemplassion dla natura as fond con la làuda riconossenta dël Creator.
A costa autëssa a riva, naturalment, travers a na poesìa dla famija – për nen dì dla rassa – che a l’é nen familiar e dëscorsiva, ma a l’é na continua rivelassion ëd corispondense spirituaj, che as sugerisso e a s’arciamo come ‘d sercc che an sl’eva un da l’àutr a nasso e a së slargo sensa fin, rivand, dal pèis concret dla pera che a-j rubata an drinta e la pura idealità dla circonferensa ùltima.
N’esempi, tra tanti. Ant «Ël Mas-ciòt», soa creatura, ël poeta a ved arvive un a un, surtend da la profondità dij ricòrd, ij vej ëd soa famija.
Ant la matinà seren-a («Lìbere, alegre, svice e ciaciarin-e / sul cioché reusa contra ‘l cel sbiavà / – coma toa carn dlicà / drinta la cun-a – / le róndole a sgarìo al di novel, / e mè cheur l’era pien ‘d canson divin-e / për ti, che it j’ere name, ninin bel!») ël papà as mangia con j’euj soa masnà.
Quand che improvis dal profond dël cheur – o dël temp – a-j nass la domanda:
«Ma qual dij nòstri vej, qual a sarà / a saludeme dai tò euj masnà?».
E la caden-a dle vite tramontà, ma nen mòrte, a torna a gropesse an soa cossiensa.
«Papà, che jer l’é andassne, an biautand, / a la pas dij sò Grand / …e ‘l tòch-e-tòch ëd soa cròssa a së smortava / che già ‘d sente për l’aria a në smijava / ël bruì còti dj’ale toe legere…
O cola da lë sguard trist ëd Madòna, / che mai l’é stame nòna, / brusà coma na fior…
O sever sorident pien d’indulgensa, / Grand, bel vej dai cavej bianch anelà / drit coma un fus ël còrp e la cossiensa…
O da la neuit dle pi lontan-e età d’àutri mòrt, che a l’han pì né nòm né fior / sla tomba dëmentià, / o che a speto, pugnà d’òss spatarà, / l’ùltim arciam ‘d Nosgnor…
qual dij mè Vej, gosse d’un fium ëd vita, / che a passa / e an sùssita e an chita / e as perd ant ël silensi dël passà, / a manda fin-a a mi ‘l salut dla rassa / con tò soris, masnà?»
Continuità dla vita, da mòrt an mòrt, continuità dla rassa, che a l’ha na soa ànima e un sò linguagi. Leitmotiv profond e largh ëd poesìa, che, naturalment, a pudìa mach esprimse an tonalità piemonteise: rispondensa necessaria tra la poesìa e l’ùnich sò linguagi che a peussa esprimla.
Pinin Pacòt | Musicalbrandé N. 23 | Stèmber 1964
Barnaba Pecco, angigné, a l’era nassù a Turin ai 16.5.1905, e a Turin a l’é mancà ai 18.10.1995. Soe euvre a son spatarà ansima vàire arviste piemontèisa. An volum a l’ha publicà An Toe man, Nosgnor! (1976) e E peui… j’arcòrd! (1992).