La gòj antica ‘d na masnà ch’a l’avìa tut sò mond ant ij brass ëd sò parin, che ‘l travaj a-j portava via ‘l temp.
Le doe man
Bastian Morél
Parin l’é rivà a ca da la fornasa tut ëstanch; ma stassèira, ij sò euj a smija ch’a verso na contentëssa ch’a-j ven dal cheur.
Coma ‘ndarao che parin a saluta mach marin-a e as buta sùbit a parlé?
«I ‘ndareu pì nen a travajé!», a dis «che ij nùmer al lòt a son surtì tuti a rèis!».
Nojàutri is vardoma smaravijà e, coma i fusso genà, soma nen bon ëd dì gnente.
Marin-a, quat’ a gnun, mòla ‘l grilet dij tajarin sël canton ëd la tàula e, vardand parin, a-j dis: «I l’heun-ne capì bin?… it l’has vagnà al lòt?!».
«Sé!» a rëspond chiel. «Tuti quatr a son surtì ij mè nùmer, e sla roa giusta!… e… darmagi ch’i l’heu giuvà pòch, dësnò i l’avrìa podù vagné tant ëd pì; tutun, con tuti sti sòld ch’as gionto a coj ëd la pension, a fà pì nen da manca ch’ij von-a a travajé. Ch’i peus ësté a ca tranquil!».
«Mangioma, che ij tajarin a ven-o frèid!» a dis marin-a.
«Sé sé, mangioma pura!» a gionz parin; «e, dëstopoma ‘dcò na bota bon-a!».
Mi, nopà ‘d mangé, am ven veuja ‘d volé. Ch’i l’heu la gòj al pòst ëd j’ale. E a l’é grev mè vòl ant la stansa ch’as fà sempe pì cita. Ch’i devo giré ‘d bòt an blan, prima che mia testa a pica contra a la muraja: istess com ch’a fan ël ratavolòire.
* * *
Parin a starà sempe a ca con mi! ch’am tenrà për man mè parin, e am lassrà pì nen da sol.
Ch’ij dovreu pì nen dé via ‘d corsa për la pàu, quand sël senté dla Ruà i ‘ncontro Tancia, che tuti a diso ch’a l’é na mesa masca. Am compagnrà parin.
Ch’i l’avreu pì nen da tribulé a porté ‘l sachet ëd lumasse, quand von a cheuj-je apress dël temporal. Ch’am lo portrà parin.
Ch’im setreu pì nen da sol sël bion ch’a-i é sla riva dël ri dla pëschera. Ch’a-j sarà ‘dcò chiel, ansem a mi a vardé j’anie ‘d Ghitin ch’a noato ‘nt l’eva. E am contrà ‘dcò com ch’a fan ij ranabòt a dventé ran-e e babi.
Peu’, miraco, parin am giutrà ‘dcò cheuje ‘l fior pì bele; cole ch’a son sempe dëdlà dl’arianòt, anté che mi i-i rivo nen a pijeje. E am darà ‘dcò na man a monté sël muret, për sauté giù dël combal, quand ch’i veuj ciapé la scursa për andé ‘n Bracala.
Apress, parin, am menrà ‘nsem a chiel për bolè, con lò ch’a l’ha già dimlo ch’a veul feme ‘mprende a conòsse bin ij bon dai gram.
E peu’… pensa che dë stòrie ch’am contrà parin, adess ch’a l’avrà pì nen da ‘ndé a la fornasa. Ch’a-j pensrà quand ch’a varda con j’euj fiss giù dla comba ‘l soe stòrie, parin; e, am je contrà quand ch’am ten setà sij ginoj; setà sij ginoj con la facia contra ‘l corpèt ch’a profuma ‘d pipa.
* * *
Parin, parin, lassa che ‘ncamin-a a ‘mbrassete; lassa ch’i ‘ncrosìa ij dìj ëd mie man antorn a tò còl; e peu… tirme sù, solevme da ‘n tèra, për tan che ij mè làver a sio davzin a toa orija. Ch’i veuj bësbijetla, tuta mia bin. Ch’i veuj dite che mach con ti, im sento tranquil e sicur coma ‘n pipì sota j’ale dla cioss.
Parin a scota e a më strenz. A më strenz la spala con soa man gròssa, scura e rupiosa, parin.
Mi i saro j’euj e ‘m bandon-o al calor ëd cola man. Calor ch’am intra fin-a ‘nt l’ànima.
Peu’, la man ëd parin am socròla: prima con dëlicatëssa e apress man a man sempe con pì ‘d fòrsa.
Deurvo j’euj. Ma a l’é na man mnùa, ciàira e vlutà, cola ch’a l’ha socrolame tut. Ch’a l’é la man ëd mama. E mama a l’é ‘ncamin ch’am dis: «Sù, dësgajte, cala giù dal let ch’a l’é tard; ch’a l’é l’ora dë ‘ndé a l’asilo; sù, bogia!».
«Mama!» i-j diso mi; «e parin, anté ch’a l’é?».
«L’é ‘ndàit a travajé a la fornasa!» am rëspond mama; «it lo sas bin che parin a va a travajé a la fornasa; che diane!».
Mi i capisso d’avèj sognà.
Mè cheur a piora; e piorand am possa fòra dl’euj na làcrima. Na làcrima ch’a s’andossiss sùbit. Ch’a s’andossiss pen-a che mè sguard a ‘ncontra col ësplendrient ëd mama.
Ij Brandé, Armanach ëd Poesìa Piemontèisa, 2001