Dël magìster Giusep Arnàud, ël prim an Piemont ch’a scriv ëd fàule an pròsa, as sà mach ch’a l’era ‘d Moncalé e ch’a l’é stàit ativ fin-a al 1849. J’arserche a l’han ancor nen dane d’arzultà a la mira ‘d podèjne compilé la biografìa.
Soa amportansa, tutun, a l’é armarcàbila. I soma ant l’época andova che la framassonërìa antërnassional a l’ha già dliberà d’ «italianisé» ‘l Piemont për peui dovrelo për fé n’ëstat sol con l’Italia. Për fé sòn a l’ha ancaminà l’ocupassion ëd tùit ij ròj sentraj ëd l’aministrassion, ëd l’anformassion e dl’educassion ëd lë Stat piemontèis. Dël 1822 n’arforma djë studi a androduv l’ansëgnament ëd la gramàtica italian-a ant le scòle e j’afilià a-j dan drinta a sostnì la sostitussion ëd l’identità piemontèisa an fasand seurte an vint ani un test didàtich a l’ann an media.
«Ma ‘l Magìster Arnàud an dà l’ideja d’avèj gnun-e antension d’arfudé ‘l piemontèis, tant sò scrive a l’é soagnà. Ant la pròsa an particolar, ch’a l’é la part pì ispirà ‘d soa produssion literaria, a riva fin-a a fé la distinsion antra la conta e ‘l diàlogh, a sà dovré un lengage dle vire sentensios, formal, gergal, a sà servisse dj’espression idiomàtiche le pì arsercà e a l’é bon a piasseje a sò pòst al moment giust, con un ritm ëscasi “teatral”.
A l’é la marca ‘d na consiensa ancreusa dël valor e dle qualità dla lenga».
Al present ëd Giusep Arnàud as conòsso 27 Fàule (dont 16 an pròsa), 15 Novele, 15 Facessie, un Poemet, na Conta stòrica, na canson e 9 poesìe, mai publicà an volum (tute le Fàule a son stàite an sla finitiva cujìe da Carl Comòli e Robert J.Michel Nové e publicà dël 2005 co’l nòm ëd Fàule piemontèise, tìtol arpijà da n’antologìa dël 1838).
A son rivane mersì la publicassion ansima ‘d test didàtich për mostré l’italian a jë scolé «in rapporto col linguaggio da essi unicamente parlato e conosciuto» (1838 e 1844) e an sël Parnas Piemontèis dël 1848 e dël 1849, armanach che giusta an coj darié doi ani a l’era dirigiù da Arnàud midem. D’àutri scrit che, conforma lòn ch’a scriv Michél Ponza (1772-1846), a dovrìo esiste, a son ancor nen stàit artrovà.
◄ Mila agn ëd Literatura Piemontèisa