Ël magon ëd na masnà che, ant la Locana dël temp ëd guèra, për l’afession a l’imprudenta galin-a Prinsipëssa, a riva a fé n’at d’eroism.
.
Mè Polé
Marisa Materassi Garrone
Ant ël lontan 1944, durant la guèra, i l’hai lassà Turin sota ij bombardament e i son trovame a Locana, un paisòt ëd montagna. La paura a l’era tanta, con tut la neuva esperiensa ‘d vive a contat con la natura a l’era esaltanta.
Ëdcò se masnà, im rendìa cont ch’a l’era un moment tràgich e i sentìa le responsabilità coma ij grand. Sùbit i l’oma catà quat galin-e e un gal. Mi i son piame l’incàrich ëd cudije. Im sentìa ‘mportanta. I l’hai daje un nòm a tute.
“Galucia” a l’era bianca e màira. A l’avia na crësta rossa-rossa e àuta coma cola d’un galucio. “Nella” a l’era bionda e a smijava a mia magna ch’a portava col nòm; a l’avia come chila l’aria sgnora e ‘l còl longh. “Grisëtta” a l’avìa le piume coma ‘l nom e la crësta dobia e cita. A l’era cola ch’a fasìa pì d’euv. E peui a-i era “Prinsipëssa”, la pì bela ‘d tute. Chila a lo savìa d’esse bela. A guardava soe compagne con aria ‘d suficensa. A marciava fiera e con le piume gonfie. An fin a-i era ‘l gal. Bel, vestì ‘d bianch con na coa imponenta e na crësta parèj gròssa ch’a stasìa nen drita ma a-j pendìa da na part covrend l’euj drit. Ah, che piasì! I l’avia dëscuvert un mond sconossù.
Ste sinch bestiòte am fasìo dësmentié tuti ij magon. I-j parlava ansema e a më smijava ch’a më scotèisso. Antratant la guèra a l’era ‘dcò rivà ‘nt ël pais.
Ij fieuj ch’a j’ero scapà an montagna, a calavo giù ‘d neuit për fé riforniment ma ij tedesch a vòlte a-j vëddìo e as sentìo le sparatòrie e nen tuti a tornavo andarera. Un di a l’era rivaje la vos ch’ij tedesch a sarìo passà për fé un rastrelament. Tuta la gent a l’avìo stërmà le proviste dël mangé e sarà andrinta le bestie. Ëdcò mi i l’avìa radunaje an soa casòta, peui i j’era andàita da Mama con ël cheur ch’a batia fòrt-fòrt. Papà a l’era al sicur ant la Sentral elétrica an costrussion.
Un silensi ireal a l’era calà ant la borgià… I l’hai sentù fërmesse ij càmion. I l’hai guardà föra… Ij soldà a j’ero davzin a la fontan-a e a beivìo. A j’ero giovo e biond, a smijavo nen cativ ma a l’avìo ‘l fusil an man.
I l’hai spostà lë sguard e… Nosgnor! I l’hai vist Prinsipëssa ch’a marciava tuta pomposa ant la cort, picotand minca tant! Për l’agitassion i j’era nen ancorzumne ch’a l’era scapame! Mama a l’era ant l’àutra stansia.
An col moment i l’hai notà che ij soldà a guardavo Prinsipëssa e a rijìo… e i l’hai pensà: “Am la masso!”. Oltre tut chila a l’era sautà an sël muret, pròpi dnans a lor… I l’hai cheujì tut mè coragi, i son seurtìa fòra e i l’hai crijà “Guten Tag!”. J’ùniche paròle ch’i conossìa an tedesch. A l’han sùbit rispondume e a l’han continuà a ciaciaré pensand che mi i capièissa. Peui a l’han torna salutame e mi i l’hai ripetù le doe paròle… E a son partì.
Pen-a via, la gent a l’é seurtìa fòra e ansema a Mama a l’han dime ch’i j’era stàta imprudenta… Ma mi i l’avìa salvà Prinsipëssa! I son pijamla an brass ës-ciassandla e i l’hai daje tanti basin an sla testin-a, mentre ij sò euj am vardavo malissios!