(1909 – 1992)
«A l’é stàita la prima fija ch’a l’ha fàit part ëd la Companìa dij Brandé, portand an mes a noi, an col temp ch’i j’ero riunisse antorn a Pinin Pacòt, la grassia armoniosa ‘d soa përson-a e la rijada s-cëtta ‘d soa ànima ch’as dësbandìa com un boton ëd reusa damaschin-a». (Alfred Nicòla)
«Tutta la poesia di Carlottina Rocco è mattutina. Se pur talvolta vi ricorrono annotazioni di meriggio e di vespero e paesaggi d’ombra, in ogni verso, in ogni lirica si manifestano una freschezza d’ispirazione, una trasparenza d’immagini ed una serenità di linguaggio come soltanto il mattino di una giovinezza può dare». (Nino Còsta)
Quand che ant ël 1933 a stampava «a l’ansëgna dij Brandé» sò prim volum ëd poesìe «An sla broa dël senté», Carlottina Rocco a l’era «na fijëtta da j’euj rìjent», come a la definìa ant soa presentassion Nino Costa: na fijëtta «che a jë smija a gnun, che a l’ha amparà da gnun» caraterisà da «lë s-ciandor ëd l’ispirassion» e da «la candia ingenuità dël sentiment». Ant ël 1949 Pinin Pacòt a scrivìa che cole ‘d Carlottina Rocco a j’ero «Fior ëd poesìa che a l’han la legerëssa e la trasparensa dle fior longh a le rive, e che, come lor, per tëmrose e fràgij ch’a sio, as ten-o sempre tacà a la tèra, ch’a-j dà la sàiva viva per ch’a bato ant l’aria j’ale colorìe».
Ant ël 1974 la poetëssa a stampava sò scond volum ëd poesìe «Seugn sensa pianà», andoa noi, an presentandlo, i scrivìo che ant la poesìa dla Carlottina Rocco: «As sent soa ànima sola, sempre pì sola — come ch’a son “j’aque fërme e përzonere» andoa «mach le stèile… ant la neuit seren-a, vive a lusente, van lagiù a specesse” — che a discor con l’ùnica amisa che a l’é mai mancaje: la natura».
Soa ànima a l’é eva, a l’é pianta, nìvola e fior con le medésime speranse e j’istess magon ëd le creature sorele.
Mëssagi, ël sò, anluminà dal fil d’or d’una spiritualità religiosa istintiva che an arson-a la naluralëssa e certëssa dla religiosità popolar.
«Un cit miràcol d’Art» — a scrivìa ancora Pinin Pacòt ant ël 1954 — che a àussa costa poetëssa dlìcà ai primi post ëd nòstra poesìa dël di d’ancheuj».
Ël dolor fìsich e moral, che a l’ha nen risparmiala, a l’ha nen dësfiorije la poesìa ant ël cheur, ma a l’ha madurala tant da portela a na tonalità seren-a che a anlùmina sò mëssagi.
Un mëssagi che a s’esprim con ëd «Paròle – stèile», «Paròle – fior», «Paròle – spin-e» e «Paròle – feu». A l’é pròpi con costa garlanda petica antërsà ‘d Paròle: stèile, fior, spin-e, feu che soa poesìa a s’ancoron-a.
Ma a l’é con tuta soa euvra che la Carlottina Rocco a në spòrz ël confòrt d’una poesìa armoniosa, seren-a, polida e sensa compless: na poesìa che a fà bin a lë spìrit arportandlo për un moment ant sò mond che a l’é ‘l mond ëd la semplicità: na semplicità provà e colaudà da la vita, ma seren-a perché «Drinta sò cheur i é na canson sarà».
Camillo Brero | Stampa Sera, 6.2.1992
.
Paròle Stèile
Carlottina Rocco
Quand che la sèira a cala
e as saro le parpèile,
legere parej ‘d n’ala
ven-o paròle-stèile.
Paròle-stèile a ven-o,
lontan dai di masnà,
e pian, pianin am men-o
ant un giardin ‘ncërmà.
Ven-o paròle-stèile.
— L’é già ora ‘d dì ‘l Bin —
as poso sle parpèile,
së smòrto a la matin.
* * *
Lë specc
Carlottina Rocco
Son vistme un di ant na specera granda
che a lusìa profonda ant un canton,
e l’ùltim sol tant che a-j passava aranda
a-j viscava an sël fond un cit frisson.
E mi ant lë specc i era mach n’ombra van-a,
tant che dantorn as dëstissava ‘l di,
e mi ant lë specc i smijava tant lontan-a,
come se i fussa pì nen stàita mi.
Më smijava ‘d vëdde, im na ricòrdo ancora,
cola ch’am parla e che i conòsso nen:
cola che sempre am dis ora për ora
tute le còse che i ricòrdo nen.
Da la fnestra duverta a intrava sombra,
l’aria dla sèira già pien-a ‘d frisson.
E al fond dlë specc a-i era mach pì n’ombra,
l’ombra ch’am dis sotvos tante canson.
Carlottina Rocco, novoda dël pitor e poeta Piero Sansalvador, a l’era nassùa a Turin ai 28 ëd fërvé dël 1909 e a l’é mancà ai 15 d’otóber dël 1992.
A l’ha publicà mach un sol volumet ëd poesìe piemontèise, An sla brova dël senté (1933)
.