(1888 – 1946)
A l’é un dij tanti nòstri bravi poeta dësmentià!
I son sicur che a-i rivërà col di (tròp tard!) che ij nòstri anvod — piemontèis mach pì ant l’arcòrd d’una coltura, d’una siviltà e d’una leteratura lontan-e e diverse — a dëscurveran ij valor dij poeta piemontèis ëd costi sécoj e a ridimensioneran le figure djë statista, dij generaj e dij rè dla retòrica piemontèisa rissorgimental e pòst-rissorgimental.
Antlora ij nòstri anvod a së stupiran ëd la superficialità dij Savant piemontèis (përchè nà an Piemont) d’ancheuj, che a son nen ëstàit bon a s-ciaireje.
Ëdcò Carlo Baretti a l’ha lassà un segn përfond ant nòstra leteratura, e soa euvra poética a l’ha savù esprime, specialment ant soa ciadeuvra Campagna (publicà ant ël 1949, dòp soa mòrt), mëssagi d’àuta poesìa.
A l’é n’ingiustissia, combinà contra la poesìa e contra la véra coltura, cola ‘d nen ten-e cont ëd serte grande espression poétiche, mach përchè a son ëscrite an piemontèis (o, coma ant nòstr cas, an monregalèis).
N’ingiustissia che a s’esprim ëdcò con la dësmentia squasi total ëd l’euvra ‘d Carlo Baretti (ansema a le dosen-e d’àutri nòstri autor), n’euvra che, pura, an quàich moment «a fà vnì an sij làver e ant ël cheur ël nòm ëd Leopardi…» . A l’é un giudissi ‘d Pinin Pacòt («Ij Brandé», n. 222 dël 1.12.1955) che a son-a condana për la dësmentia colposa che ‘l mond coltural e ‘dcò (përchè nò?) polìtich piemontèis, ancadnà a la coltura ufissial, a séguita a riserveje a nòstra pì bela leteratura.
(…) «…Poesìa che sensa tëmma i podoma dì — a l’é sempe Pinin Pacòt che a scriv — che a restërà viva e pura, comoventa e anciarmanta, fin ch’a-i sarà un piemontèis che a parlërà piemontèis».
Camillo Brero
Ij Brandé – Armanach ëd Poesìa Piemontèisa, 1986
Carlo a l’é ‘l fieul d’Eraldo Baret, l’autor d’ Ij fastidi d’un grand òm.
Sò prim volum a l’é Salutme ‘l Mòro!, doa le rime alegre, dësgenà e dëgordìe as fondo a poesìe doa as sent «…un poeta che a canta con tuta soa ànima, che a canta dabon con sò cheur an man…».
.
Campagna
Carlo Baretti
Tut lò ch’is vèda ‘ntorn për la campagna
l’ha drinta ‘d chèl la lus ch’o lo compagna…
Stissa ‘d rosà dla tèra ch’as desvija,
sofi del vent ch’o passa e ch’o va via,
gòj dël bestie ch’i seurto a la pastura,
frisson dël còse vive ant la cotura,
ùltim soris dla lun-a ch’as ritira,
matin dël but ch’o s-ciòda e ch’o respira,
splendor ‘d mesdì ch’o dòmina e ch’o scàuda
le còse che la tèra a tena an fàuda,
vos d’arsigneul an ponta d’una ro,
virtù dle còse anluminà da o so.