(Ël Mango, 1898 – Aron-a, 1985)
Oreste Galin-a a nass al Mango ai 24 ëd gené dël 1898. Apress la guèra, andova a combat ant j’ane 1918/’19, dël ’23 a l’é professor dë scòla a la Regin-a Elen-a ‘d Turin. Soa prima cujìa poética a l’é dël 1929 (Freidolin-e), ma l’arvelassion a vnirà con Canta, Pero dël 1936. Antan dël 1927 a l’é un dij fondador dij Brandé, ansema a Pinin Pacòt e Vigin Fiochet. Acusà d’esse antifassista, dël 1930 a chita la scòla pùblica për le scòle privà ‘d Borbané e peui d’Aron-a. Mandà torna al front, apress l’8 dë stèmber dël ’43 a torna al Mango a pé për colaboré co’l moviment partisan. Dël ’44 a l’é përzoné a Canéj e a Ast e, pen-a surtì, a argionz torna ij partisan. Dal 1946 a l’é professor ëd létere a Aron-a, andova ch’a ven présside dal ’57 al ‘68. Galin-a, ch’a l’é stàit ëdcò autor ëd teatro e tradutor ëd Vergili e Tibullus an piemontèis, a ven a manché a Aron-a ai 15 d’otóber dël 1985.
Dël 2013 la sità d’Alba a l’ha antitolaje na stra. Avend conossù Beppe Fenoglio e avendje dedicaje chèich vers, ancheuj soa figura a arziga d’esse strumentalisà da la retòrica, e soa contribussion motoben amportanta a la càusa dla lenga piemontèisa d’esse stërmà o minimisà.
* * *
[…] Soa vos ëd poeta a l’é sicurament un-a dle pì bele, grande e originaj ëd tuta la stòria leteraria piemontèisa. Gropà a Pinin Pacòt da na profonda e longa amicissia, nà ai temp ëd l’academia militar prima dla prima guèra mondial, a l’era stàit con Pacòt e Alfredo Formica (Vigin Fiochèt) ël fondator ëd la Prima Serie d’«Ij Brandé» – Arvista ‘d Poesìa Piemontèisa, ant ël 1927.
Grassie a cola smens sëmnà an col ani, ël Piemont ancheuj a l’é leterariament viv! A l’era la smens ch’a l’avrìa fàit nasse e fiorì la «Companìa dij Brandé», la pì granda manifestassion leteraria piemontèisa ‘d tuti ij temp.
Oreste Gallina a l’era nà al Mango d’Alba ant ël 1898. Soa richëssa e la sensibilità ‘d sò spìrit, con na preparassion umanìstica squisìa, a l’ha portalo a esprime un’euvra poética che a resta tra le pì àute espression ëd poesìa e d’amor për la tèra. Poesìa dla Tèra, la soa.
«La Poesìa ‘d Galin-a – a dis Pinin Pacòt – a l’é tuta anluminà da costa spece ‘d religion ëd la tèra, che a l’é religion ëd la vita e religion dij mòrt».
Soe euvre, da Freidolin-e (1926), a Canta, Pero (1936), a Pare e Fieul (1946), ai volum riepilogativ Mia Tèra (1958) e Arie Langaròle (1971) a registro tuta la richëssa e la grandor ëd sò mëssagi, col che chiel a l’ha savù cheuje, sublimé e esprime da l’ànima di nòstri vej: un mëssagi rich e pressios coma l’ànima piemontèisa.
A l’é për costa soa sensibilità «paisan-a» che Oreste Gallina a realisa soa pì giusta e pì bela tonalità quand che soa vos as vest con l’armonìa dël lengagi ‘d soa ca, ‘d sò pais e ‘d soe Langhe.
A l’é parèj che noi i chërdoma ‘d rendje omagi e, ‘dcò, rende un servissi a nòstri amis scotand ansema soa vos: cola che a n’eufr un dij mëssagi pì viv e originaj ëd soa euvra, la serenità paisan-a corma ‘d bon sens.
Camillo Brero | Ij Brandé, Armanach ëd Poesìa Piemontèisa, 1986
► La canson veja
► Canta, Pero