(1900-1987)
Renzo Gandolfo (1900-1987), ëd Coni, laureà an filosofìa, a l’é stàit un përsonage armarcàbil për la lenga e la coltura piemontèisa, poeta e prosador chiel midem.
Trovandse a Roma për travaj, a fonda dël 1944 la Famija Piemontèisa, ch’a l’ha avù tan’me pressident L. Einaudi e G. Pella, antan che Gandolfo as contentava ‘d fé ‘l vice. A son stàite vàire j’inissiative colturaj dla Famija: da la monumentala Storia del Piemonte fin-a a la consacrassion d’un poeta coma Pinin Pacòt, dont a l’ha publicà Poesìe (1954) e Sèira (1964). Tornà a Turin dël 1961 a ven ciamà da la Fiat andova a resta consulent ëd la pressidensa e dla diression general.
Ël frut ël pì amportant ëd soa conossensa dla sivilisassion literaria piemontèisa a son le doe antologìe La letteratura in piemontese dalle origini fino al Risorgimento (an colaborassion con Camillo Brero, profil ëstòrich ëd Pinin Pacòt), Turin, Casanova, 1966, e La letteratura in piemontese dal Risorgimento ai giorni nostri, Turin, Centro Studi Piemontesi – Ca dë Studi Piemontèis, 1972.
Për bravé ij problema dla lenga e dla coltura piemontèisa a fà nasse, dël 1969, ël Centro Studi Piemontesi-Ca dë Studi Piemontèis. L’associassion, costituìa da la mira ofissial ant ël giugn dël 1970 e alvà an ent moral ant lë stèmber dël 1975, a l’ha ‘l but statutari ‘d promeuve la coltura piemontèisa an tuta soa manifestassion, tant con l’assion direta coma an sostnend d’inissiative compagne. Al present a l’ha sede an contrà O. Revel 15 a Turin ant l’apartament ch’a l’é stàit ëd Gandolfo e ch’a l’ha lassaje al Centro për testament.
Ël Centro, che fin-a ancheuj a l’ha promovù rëscontr e esposission, organisà ‘d convengn bele antërnassionaj, a soagna ‘dcò n’editorìa ‘d qualità a travers la publicassion ëd vàire colan-e, d’euvre temàtiche e dl’arvista semestral interdissiplinar “Studi Piemontesi”.
(virà da Michél Pont)
Vintessinch ani fà a muirìa a Turin Renzo Gandolfo. Le marche dël sò travaj, dël sò angage për ël Piemont e për ij Piemontèis a son vive e fòrte. A la Ca dë Studi Piemontèis, soa creatura ùltima e pì pressiosa, ma ant ij lìber, jë studi, j’ideje, le passion misurà, n’ardità che tanti an Piemont (e nen mach, i penso ai Piemontèis ëd Roma, ma ‘dcò an Argentin-a doa soa figura a l’é arcordà con afession bele che ‘d përson-a a l’abio mai ancontralo) a sento drinta coma valor ideal.
Renzo Gandolfo a l’era nà a Coni ‘l 13 ëd giugn dël 1900, e a l’é mancà ël 14 ëd mars dël 1987 e i lo arcordoma përchè sla carzà che chiel a l’ha durbì ancora ancheuj i marcioma an tanti, e le smens che chiel a l’avìa campà an nòsta tèra, stagion dòp stagion a continuo a buté e arbuté.
Na biografìa che a part da Coni, ‘l pòst dël cheur e dj’afet e dël ripòs etern ai pé ‘d soa care montagne; peui Turin la sità djë studi e dla làurea; professor a Alessandria d’Egit, peui Roma, dova a fà nasse la Famija Piemontèisa e a darà vita a d’euvre fondamentaj coma la «Storia del Piemonte» e la racòlta completa dle poesìe e ‘d Pinin Pacòt. A Turin a torna, për steje, ant ël 1961. A l’é an cost artorn – le Region coma istitussion a j’ero ‘ncor dëdlà da vnì – che Gandolfo a riussirà a coroné un seugn carëssà da sempe, n’Istituto coltural, un leu fìsich e ideal dova fé ancontré tuti jë studios ëd coltura piemontèisa, ant un largh orisont europengh e antërnassional: la Ca dë Studi Piemontèis. Un pòst-drapò për ël Piemont, soa stòria, soa siviltà, soa lenga, con la «conossensa e la cossiensa» che Piemont fà grado, ma che sòn a veul dì «servissi»: «Non rivendica primato – a scriv – che non sia quello del servizio, coscienza di dover assumere, per il solo fatto di appartenere a una comunità». Na lession d’un maestro che an costi temp a l’é pì che un dover arpié.
La Sità a l’ha dedicaje na viëtta, curta ma sentral, tra piassa Solferin, cors Re Umbert e via Confiensa: a l’ é la marca toponomàstica ch’a veul arcordé a le generassion ch’a s’ancaden-o ant ij temp la figura d’un piemontèis che al Piemont e a soa siviltà a l’ha dedicà pensé, energìe, euvre, inissiative ch’a fan scòla.
Albina Malerba | TorinoSette, 23.4.2012
►Parlé Piemontèis» (A l’é nen për un balin…)