Anàlisi ‘d n’artìcol fàuss e malfidà ch’a tira a dëscredité ij Piemontèis
I l’oma capilo dampess andova ch’a veul rivé la Busiarda (ël giornal La Stampa) e ij sò amis, cola ch’a l’é la percession dël Piemont ch’a veulo dé con soe vrità virtuaj. Per lor la coltura e l’identità piemontèisa a dëvo nen conté, a dëvo nen essie.
Donca a scrivo che l’identità dij Piemontèis a esist nen, e che soa coltura a l’é na ròba da pòch ch’a l’é an camin a meuire, ch’a l’é pronta për esse sarà ‘ndrinta al museo dla sivilisassion paisan-a e dj’antich mësté.
Nòsta coltura a s’arduv a lòn ch’a-j fà por a gnun: ël mangé, le drolarìe dël bon temp passà, ël dialet (përchè j’órdin a son coj ëd dì che nòsta lenga a l’é dialet) ch’a l’é ‘ncamin a meuire për feje pòst al “modern” italian.
E peui a në scrivo che ‘l Piemont a l’é giumaj fàit da j’inmigrà, e che ‘d Piemontèis a-i n’a-i é pòich e tùit vej e rassegnà; ij giovo, peui, a son veuid e stùpid, e a passo sò temp a core për le sità a sërché na discoteca.
Costi a son ij prinsìpi d’ësta strategìa maledìa ch’a mira a scancelé l’esistensa dl’identità piemontèisa an negandla e an pijandla an gir, an ridicolisandla a la mira che ij Piemontèis ch’a-j chërdo ancor a la Busiarda as na dëstaco për ambrassé n’àutra coltura pì “sivila”.
E valà donca la rason dla propòsta ‘d tute le colture “altërnative”: cola italian-a, cola mondialista e tute j’ideologìe ch’a divido ij pòpoj.
N’ùltima preuva i l‘oma trovala ansima a cola dariera onta ch’a l’é l’artìcol (signà Paolo Guzzanti) dij 18 dë dzèmber (1997). Set colòne ch’a pijo an bala Savian e coj ëd Savian. Da costa “ancesta” ciamà “fratelli d’italia” a-i ven fòra che coj ed Savian, apress che la Fiat a l’ha smobilità, a l’han giumaj n’identità sparsa. I savìo nen ël boneur ch’i l’avìo cand che la Fiat a dasìa n’identità al Piemont! (sic!).
La Stampa a veul peui buté an gir la neuva che a Savian as parla (ansi, as parlava, ancheuj a s’arserca mach) ël “dialetto occitano” (e costa a l’é na faussarìa malëgna, un bel esempe ‘d terorism giornalìstich; i sfidoma publicament la Busiarda a dimostrene che a Savian as parla nen ël piemontèis pì sclint).
L’artìcol a arduv tuta nòsta siviltà ant l’arserca dla veja mòda ‘d mangé. Tut a finiss darera a na bagna càuda, a gratis per un giornalista ch’a j’espùva fin-a andrinta: «si fa per ricordare le bagne caode (sic!) del tempo andato, pesantissime madeleinettes proustiane all’aglio”. Un senari d’apocaliss për na coltura che lor a vorërìo moribonda.
Per Guzzanti j’italian ëd Savian a serco soe rèis ma – për la carità! – sensa pijesse ‘n sël serios, mach për nostalgìa.
E, natural, coj ed Savian a peulo nen ës-ciàire coj ëd Coni, përchè la strategìa a l’é cola ‘d dì che ij Piemontèis a son ëd gent sarà e musèire.
An resta gnanca pì ‘l bal dla Corenta, dagià che per La Busiarda a l’é dventà un bal “occitano”. A manca nen ël poeta ch’a conta la stòria “occitana” dla vaca Mòira; che tutun «somiglia tale e quale alla gatta Maola dell’Italia centrale»! E dàjla ch’a l’é ‘n prèive! Sempe lì për convincc-ne ch’i sarìo noi ‘dcò italian.
Dzortut ij giovo, ch’a son istess daspërtut, «da Alcamo a Rieti, a Savigliano come a Mestre», tuti trist, anàrchich, ch’as na sbato dl’informàtica e a son-o la froja. E ij vej? Essend che loràutri a son ancor piemontèis, a
son bigòt, a van an cesa mach për fesse vëdde e as vardo d’ëstòrt un con l’àutr.
A noi an pias pa che La Stampa an pija an gir an fasandse passé per un giornal turinèis; an pias pa ch’a parla mai d’identità piemontèisa e, s‘a na parla, a l’é mach për fela smijé dròla, limità e giumai a la fin. An pias pa ch’a sbefio nòsta lenga an ciamandla dialet. An piaso pa ij sòlit leu comun ch’a tiro fòra. An va pa ch’a veulo fé passé la sivilisassion piemontèisa coma inferior respet a cola italian-a, e la lenga piemontèisa inferior a l’italian, o a l’ossitan, o a l’anglèis. An va pa che l’agetiv “italian” a ven-a sempe giontà a “piemontèis”.
Ij Piemontèis a son piemontèis, e pro. E a sarìa franch ora ch’a fèisso sente soa vos.
Gioventura Piemontèisa | Ann V N. 1 | 30.1.1998