MOZIONE DI ISABELLA ARNOLDI
Al Pressident dël Consili Comunal dë Noara
Mossión për protegg e dagh valor al Patrimòni di Parladi Original che ’l Piemont al gh’ha
Tegnù cunt che:
int i prim di dël mes d’Otùbar ël Sìndich dë Noara, Andrea Ballarè, l’è fai savé, për mèso d’on social network, ch’l’eva fai tirà via i cartèl con su ël nòm dla cità scrivù in Noares (NOARA) ch’i évan a-stai miss, temp indrera, visin al cartèl cont ël nòm “oficial”;
ël coment ch’al compagnava la notissia (“Via le ultime tracce del villaggio di Asterix”) al faseva capì che ël Sìndich a na faseva na questión polìtica;
Ricognussù che:
sta stòria l’è fai gnì fòra on ghisaghè dë protèsti tra la gent dë Noara, sia suj giornal che suj netwòrk, ‘ndoa i s’han formà dritura di grup për difend ël Patrimòni formà di Parladi Original dël Piemont;
sto Patrimòni di Parladi dël Piemont, e dë conseguensa ël Noares, l’è da vess considerà come na part dla nòstra cultura, dla nòstra stòria e di nòstri tradissión;
da on pò d’ani a sta part al gh’è di personi e di Associassión novaresi ch’is dan on gran da fà për valorisà e tegn viv i nòstar “dialèt”, për tramandà di parladi ch’as ris-cia ch’i vàgan a morì;
int ël 1981 ël Consili dl’Euròpa, intant ch’al preparava i legg për protegg i parladi regional, al votava la “Racomandassión 928” ch’la riguardava tuti i problema dë educassión e dë cultura che i lengui di minoransi e i dialèt i fan vignì fòra;
int ël 1992, sémpar ël Consili dl’Euròpa l’è miss giò la Carta Europea di Lengui Regional;
ël 11 dë setémbar dël 2013 ël Parlament dl’Euròpa l’è votà na racomandassión për la tutela di parladi che, second l’UNESCÒ, i hin “in perìcol” dë rifinì a morì, e int la lista dë cuj parladi-lì i trovoma ël Piemontes e ël Lombard;
fai tuta sta premèssa:
i impegnoma ël Sìndich e la Gionta a mèt sù dë neuv di cartèl cont ël nòm dla cità in Noares, inviaràndass, int a-cola manera-chì, su la stra dë dagh importansa a la Parlada Local, che se nò la ris-cia dë morì;
oltra a col, i impegnoma ël Sìndich e la Gionta
– a dagh a na comissión apòsta al cùmpit dë mèt insèma e catalogà i nòm “in dialèt” ch’as doprava na vòlta për indicà vii, piassi, ec. dë Noara (in cità e int i rión), con l’intensión dë rivà a mèt di cartèl con cuj nòm-lì visin a cuj in itaglian ch’al gh’è dèss;
– a mèt insèma on grup dë personi ch’is n’inténdan për ch’i rìvan a propon na grafìa ùnica për la parlada dë Noara; a fà tuti i ani on premi leterari per i parladi dël Noares, con dò sessión, vuna për i “stòrji” e vuna për i “poesìi”, riservà a coli mai publicà e mai premià prima;
– a mèt sù na scòla dë teàtar int la parlada dë Noara, magari dë infilà denta int i inissiativi dël Teàtar Còcia;
– a fà tuti i ani on premi dë teàtar, intitolà al Rico Tachin, riservà a copión mai publicà e mai premià prima e ch’al preveda dë fà rapresentà al Còcia col ch’l’è vinciù;
– a trovà di local atressà për dàgaj dë doprà, come pòst për riuniss, a tuti i associassión ch’i së ’nterèssan dla parlada dë Noara;
– a fà stampà dë neuv i lìbar su la parlada dë Noara che dèss is tròvan pu (magari anca con di edissión ch’i vàgan ben për ël computer, che così l’è pussè fàcil che la gent giovna agh vegna vòja dë légiaj);
– a fà int i scòli di cors su la parlada dë Noara, parland anca di usansi e di tradissión local, oltra che dë tuta la stòria e dl’architetura dla cità. A sti cors-chì i podaran partecipà anca i grand;
– a fà di borsi dë studi për di laurei ch’i tràtan dla parlada dë Noara;
– a recuperà la memòria dla cità andand a registrà i ricòrd di personi ch’igh han ancora in ment i usansi e i tradissión dël pòst, fasenda anca di cors apòsta për cuj ch’i dovran ocupàssan, për peu catalogà col ch’a vegna fòra, trasferil suj computer e rivà a mètal a disposissión dë tuta la gent.
(as fà notà che l’Academia dël Risòn l’è giamò presentà pussè ’d na vòlta, e a divèrsa gent, sta lista dë idei-chì).
Noara, 2.12.2013