(1880-1963)
Mario Alban a nass a Turin dël 1880 e lì a meuir dël 1963. Soa poesìa a l’é stàita definìa da Pinin Pacòt «quaicòs ëd ciàir e polid e trasparent, com a podrìa esse n’eva corìa ant na giornà seren-a».
Sò ùnich lìber a resta Canto ‘dcò mi (1951).
Canto ‘dcò mi
Mario Alban
Quand ch’im dësvijo, a la matin, mi canto;
j’avzin ch’am sento certo ch’a diran:
La vita për chiel-lì a-j va d’incanto,
e forse, chi lo sà, ‘m invidieran.
Dcò ij passaròt ch’a fan na vita grama,
che ‘nt ël pì bon dl’invern, antant ch’as gela,
a deurmo angrumolì ‘nsima na rama,
quand ch’as dësvijo a canto dla pì bela.
Dcò lor ij pòvri oslèt l’han dij pensé,
për la campagna frèida as treuva ‘d gnente,
e bzògna tuti ij di ‘mpinì ‘l gosé,
e pura a canto fòrt da fesse sente.
Mi i fas l’istess, combin che ‘nt la mia vita
l’abia ‘dcò mi ij mè crussi e dëspiasì;
an facia al mond veuj nen ch’a sia dla dita,
l’hai amparà da lor, canto ‘dcò mi.
Canto ‘dcò mi, 1951
«La Poesìa dla semplicità» as peul definisse cola ‘d Mario Albano e ‘dcò «la semplicità dla Poesìa». A l’é na poesìa con tuti ij crisma purificant ëd la «vera poesìa» cola che a l’é dzora a tute le mortificassion ëd le graduatòrie. Poesìa istintiva, frësca e naturai, ma cudìa, sufrìa e filtrà. A son pròpi coste qualità — sò istint, soa freschëssa e soa naturalëssa — che a peulo de l’impression ëd debolëssa e d’ingenuità a l’òm complicà d’ancheuj, e a peulo esse considera nen virtù, ma difet. Poesìa che a podìa mach esse parèj, përchè, coma soa poesìa, a l’era l’òm.
«Sempi, naturai, trasparent e a la bon-a. Sincer ëd soa ànima onesta e ciàira; modest ëd na modestia che a l’é nen la superbia ofèisa ‘d tanti, ma a l’é la qualità pì genita ‘d soa natura ‘d Poeta: d’un che a l’é poeta, parej, sensa vorèjlo, dirìa, squasi sensa savèjlo, e che la Poesìa a la respira, coma che a respira l’aria, an tut, nen mach ant ij sò vers, ma an tuta la vita. Fin-a ant le còse pi ùmile e comun-e, che travers a soa sensibilità trasparenta a dvento bele per sempre». (Pinin Pacòt, da Ij Brandé, Magg, 1953).
Nà a Turin ël 1 Fervè del 1880, a l’è mòrt ant soa sita ël 23 dë stèmber del 1963 a la bela età d’otantetrè ani. Colaborator dël «Birichin», soa prima poesìa a l’ha sentù dël clima superficial e provincial dël temp.
Amis ìntim ëd Nino Còsta a l’ha patì, forse, la gena dla granda përsonalità ch’a-j marciava aranda. Sò ancontr con Pinin Pacòt e con j’Amis ëd la «Companìa dij Brandé» a l’ha daje manera — riva sla cinquanten-a — d’esprime, an tuta la madurassion ëd soa ànima, soa poesìa pì bela. A resta, an definitiva «un dij poeta pì sincer e, per lòn, pì originaj — a dis ancora Pinin Pacòt — ëd la poesìa piemontèisa dël di d’ancheuj».
An lo conferma sò ùnich volum ëd Poesìa «Canto ‘dcò mi» (1951). Na Poesìa, përtant, che a-j fà onor a nòstra Leteratura, che ‘l bon sens e la giustissia a vorrìa porté a conossensa ‘d nòstri student.
An efet, se la conossensa dij Poeta e dla Poesìa dle gròsse Leterature Nassionaj a ven ëd sòlit riservà a pòchi fortunà, conforma a la moda sòcio-polìtica che a comanda, l’euvra poética dij nòstri scritor e dovrìa esse porta a tuta nòstra Gent, che a l’é l’ispiratris e la protagonista ‘d nòstra Leteratura scrita an piemontèis.
Che tuti a peusso trové «l’eterna gioventù dla Poesìa». A l’era ‘l seugn ëd Mario Albano.
Camillo Brero
StampaSera 21.11.1991